Hoe Dual Booten met Ubuntu en Windows 11: Stapsgewijze Gids

Hoe dual booten met Ubuntu en Windows 11

Een dual-boot opzetten met Ubuntu en Windows 11 klinkt misschien als een gedoe, maar het valt echt mee — meestal. In feite moet je gewoon wat ruimte vrijmaken voor Ubuntu, het naast Windows installeren en je bootloader aanpassen zodat je bij het opstarten kunt kiezen welk besturingssysteem je wilt gebruiken. Met wat geduld ben je straks zo tussen beide systemen gewisseld alsof het niets is.

Na afloop heb je zowel de vertrouwde Windows 11-interface als Ubuntu’s personalisatiemogelijkheden binnen handbereik. Dit is vooral handig als je specifieke tools nodig hebt die alleen in één van de OS’en beschikbaar zijn. Plus, je hoeft geen tweede apparaat aan te schaffen of in de weg te laten staan.

Allereerst: Maak een back-up van je gegevens

Dit spreekt voor zich, maar nogmaals: zorg dat je je bestanden veiligstelt. Ook al verloopt de installatie meestal probleemloos, er is altijd een kleine kans op fouten bij het partitioneren of problemen met de bootloader die je dag kunnen verpesten. Gebruik een externe harde schijf of cloudservice om je belangrijke bestanden te bewaren. Windows biedt hiervoor bijvoorbeeld de ingebouwde back-upfunctie onder Bestandsverkenner, of je kunt kiezen voor Back-up en Herstel als je het ouderwets wilt aanpakken.

Maak ruimte vrij voor Ubuntu

Vervolgens moet je die vrije ruimte op je schijf maken. Dat doe je door je Windows-partitie te verkleinen via Schijfbeheer:

• Druk op Windows + X en kies Schijfbeheer.
• Rechtermuisknop op je hoofddiscriptie (meestal C:) en kies Verkleinen volume.
• Bepaal hoe groot de verkleining moet worden — 20 GB is een goed begin.

Nu heb je wat ongebruikte ruimte. Laat dat gerust zo; de Ubuntu-installatie weet precies wat ze moet doen tijdens haar magische proces.

Creëer een opstartbare USB voor Ubuntu

Pak een USB-stick en download de Ubuntu ISO van de Ubuntu-website. Gebruik Rufus (heel Windows-vriendelijk) of Etcher (voor de rest) om die ISO op je USB te zetten. In Rufus:

Open Rufus.exe
- Kies je USB
- Klik op "SELECT" en selecteer de Ubuntu ISO
- Kies "GPT partition scheme for UEFI" als je UEFI gebruikt
- Klik op "START" om je opstartbare USB te maken

En als het later niet wil, controleer dan of Secure Boot uitstaat in je BIOS-instellingen, want dat kan soms wat problemen veroorzaken.

Start je PC op vanaf de USB

Start je computer opnieuw op en ga naar je BIOS/UEFI-instellingen:

• Meestal doe je dat door F2, F10, Del, of Esc direct na het aanzetten te drukken — afhankelijk van je computer.
• Zoek naar het Boot-menu en zet de USB bovenaan de opstartvolgorde.
• Zo nodig, zet Secure Boot uit tijdens deze stap.

Bewaar je instellingen en herstart; je zou nu in de Ubuntu-installatie terecht moeten komen.

Ubuntu naast Windows installeren

Volg de instructies in de installer. Wanneer gevraagd wordt wat je wilt doen, kies dan voor Ubuntu installeren naast Windows Boot Manager. De installer ontdekt meestal automatisch je Windows-partitie:

• Voel je je avontuurlijk? Kies dan voor Handmatig en partitioneer zelf (je hebt nodig: /, swap, en misschien /home).

Tijdens de installatie stel je verder in:

• Je tijdzone
• Een gebruikersaccount
• Of je liever nu software van derden en updates installeert of later

Je bootloader aanpassen met GRUB

Na de installatie herstart je, en je systeem toont nu de GRUB-bootloader. Die is vrij makkelijk aan te passen:

• Start Ubuntu op en bewerk /etc/default/grub:

sudo nano /etc/default/grub

Hier kun je bijvoorbeeld veranderen:

GRUB_DEFAULT=0
GRUB_TIMEOUT=10
GRUB_DISTRIBUTOR=`lsb_release -i -s 2>/dev/null || echo Ubuntu`
GRUB_SAVEDEFAULT=false

Daarna moet je GRUB bijwerken zodat hij weet welke opties hij moet tonen:

sudo update-grub

Zo blijft het menu zichtbaar bij elke start, en kun je kiezen tussen Windows of Ubuntu. Wil je dat Windows standaard opstart? Stel dan de GRUB_DEFAULT-regel op de juiste waarde in.

Tips om je dual-boot soepel te houden

Om je setup goed te laten werken:

• Houd beide systemen up-to-date: Windows Update is simpel, voor Ubuntu run je gewoon sudo apt update && sudo apt upgrade.
• Overweeg hetzelfde wachtwoord te gebruiken of een wachtwoordmanager — handig bij het switchen.
• Voor gemakkelijk bestand delen maak je een gedeelde NTFS-partitie. Mount deze in Ubuntu op /mnt/shared via /etc/fstab:

/dev/sdXn /mnt/shared ntfs defaults 0 0

Kan mijn computer wel dual-booten?

De meeste moderne systemen kunnen prima dual-booten, zolang ze een compatibele CPU en UEFI-firmware hebben, en er voldoende vrije ruimte op de schijf is. Controleer vooraf of je UEFI of BIOS gebruikt en of Secure Boot uitstaat.

Zijn er risico’s verbonden aan dual-booten?

Over het algemeen is het veilig, zolang je goed volgt. Maak altijd een backup van je data voordat je gaat partitioneren of systeeminstellingen wijzigt. Houd ook een herstelmedia of Windows-herstel-schijf bij de hand (Windows Herstelstation under Instellingen > Bijwerken en Beveiliging > Herstel).

Hoeveel schijfruimte heb ik nodig voor Ubuntu?

20 GB is voldoende voor basisgebruik, maar als je veel applicaties installeert of grote bestanden wilt opslaan, ga dan voor minstens 50 GB voor een comfortabele ervaring.

Wordt mijn systeem langzamer als ik beide OS’en gebruik?

Nee. Het enige dat je misschien merkt, is een iets langere opstarttijd doordat GRUB zijn werk doet. Zodra je bent ingelogd, werken beide OS’en net zo snel als normaal.

Kan ik Ubuntu later weer verwijderen?

Zeker. Om Ubuntu te verwijderen:

1. Start op in Windows en open de Opdrachtprompt als administrator.
2. Voer deze commando’s uit om de Windows-bootloader te herstellen:

bootrec /fixmbr
bootrec /fixboot
bcdedit /set {default} recoveryenabled No

Hiermee wordt de Windows Boot Manager hersteld. Daarna kun je via Schijfbeheer de Ubuntu-partities verwijderen — let wel op dat je niet per ongeluk Windows-partities verwijdert. Mogelijk moet je daarna de bootloader opnieuw aanpassen met BCDEDIT.

Kort overzicht van de stappen

1. Maak een backup van belangrijke bestanden met Windows Backup of je clouddienst.
2. Gebruik Schijfbeheer om je schijf te partitioneren.
3. Brand de Ubuntu ISO op een USB-stick met Rufus.
4. Zet je BIOS/UEFI zo in dat je van USB opstart.
5. Installeer Ubuntu naast Windows, kies de juiste opties.
6. Pas GRUB aan voor een soepel OS-selectiemenu bij opstart.

Zo begin je met je dual-boot systeem

Het opzetten van een dual-boot met Ubuntu en Windows 11 lijkt misschien ingewikkeld, maar het is een goede manier om je computer optimaal te benutten. Je krijgt het beste van beide werelden: de stabiliteit van Windows en de flexibiliteit van Ubuntu. Het hele proces lijkt misschien aanvankelijk wat technisch, maar als je een goed plan volgt en de stappen nauwkeurig uitvoert, komt het helemaal goed.

Eenmaal ingesteld, is het beheren van beide systemen behoorlijk makkelijk, zeker met behulp van handige tools en goed beleid. Of je nu ontwikkelt, gamet, of gewoon wilt experimenteren met tech, dual booten opent een wereld vol mogelijkheden. Hopelijk scheelt deze gids je een hoop tijd bij je eigen avontuur met dual-booten!